Wat komt eerst: mindset of gedrag?

Bewonersgericht werken gaat om gedragsverandering

Het gaat om steeds de noden van bewoners centraal zetten. Gewoonten veranderen is echter lastig. Vaak zijn ze al jaren ingebakken. Bewoners helpen op de momenten die vanuit de interne planning het handigste zijn is iets wat ooit vanuit efficiëntie de beste oplossing was. Nu moeten medewerkers plots vraaggestuurd gaan werken: de bewoners beter leren kennen, luisteren naar wat ze willen en daar een antwoord op geven. En tegelijk de noodzakelijke dagelijkse zorg goed draaiend houden. De meeste medewerkers in woonzorgcentra geloven absoluut in het stimuleren van een beter woonleefklimaat en dat daartoe meer inspraak en meer aanbod op maat noodzakelijk is. Ze zijn niet van slechte wil, maar de snelheid van de dagelijkse werking en de oude gewoonten staan nieuwe gewoonten in de weg. Daar is hulp bij nodig. En nieuwe routines. Hoe doe je dat?

Het antwoord ligt niet alleen in het verstrekken van veel informatie of mensen trachten te overtuigen te veranderen.

Volgens Dan Ariely, professor in de psychologie en gedragseconomie, richt je je beter op het veranderen van de omgeving. Dat betekent slechts twee dingen doen: reduceren van frictie en toevoegen van een motivator.

Reduceren van frictie

Eerst en vooral kan je het best zo eenvoudig mogelijk houden. Neem zoveel mogelijk obstakels voor het nieuwe gedrag weg, zodat het nieuwe gedrag gemakkelijker kan worden aangenomen. Geen zware projecten en programma's, maar in de eerste plaats actie. Veel verandertrajecten starten met grote visies en vervolgens opleidingen en coaching om de mindset van medewerkers te veranderen. Men denkt dat het vooral aan de mindset ligt. Eens die veranderd is, zal het allemaal vanzelf veranderen. In realiteit werkt het zo meestal niet. Met die mindset zit het vaak wel intrinsiek goed. En als de mindset er niet is, dan is het verdomd moeilijk die te veranderen. Geen enkele communicatie of opleiding zal criticasters of behoudsgezinden van gedachte doen veranderen.

Vooral ervaringen kunnen dat doen doorheen actie, door het te doen en te ondervinden dus. Daarom is het belangrijk naar manieren te zoeken waarop medewerkers al snel het nieuw gedrag kunnen tonen. Wil je dat kinderen meer bewegen, dan volstaat een affiche en wat mooie woorden niet. Of een opleiding 'hoe bewegen'. Zorg er daarentegen voor dat ze snel en gemakkelijk en op een leuke manier kunnen bewegen. Hang een weerstandsrekker aan een muur, zet een bureaufiets onder hun bureau, leg gewichten naast hun bed, hang een dansspiegel aan de muur, geef hen de kamer op de hoogste verdieping... liefst allemaal in hun vertrouwde omgeving en op hun pad. Of zoals veel ouders nu doen: stuur ze naar een sportclub en laat ze enkele sporten proberen tot ze de geschikte sport voor hen vinden. Laat ze uitproberen wat werkt. Zoek dus naar wat medewerkers nu al doen en als gewoonte hebben en kijk hoe je kleine aanpassingen in de omgeving kan maken die helpen meer vanuit bewoners te denken en werken.

Toevoegen van een motivator

Ten tweede moeten je medewerkers hun voortgang en effect met betrekking tot het nieuwe gedrag kunnen volgen en zien. Meerdere onderzoeken tonen aan dat het grootste verlangen van de meeste mensen is een gevoel van doelgerichtheid te hebben. Vooruitgang geeft hen motivatie om verder te doen. Daarom is een visie wel belangrijk (weten waarom je iets doet) maar ook actie ondernemen en resultaten zien. Voor woonleefteams komt dat neer op begrijpen welk effect hun nieuw gedrag heeft op het geluk van de bewoners.

Hoe kan je vanaf dag 1 echt werken aan een beter woonleefklimaat?

Vertrek dus eerst vanuit wat al werkt. Wat zijn de huidige gewoonten van een woonleefteam? Hoe werken ze nu samen? Hoe organiseren ze nu activiteiten voor bewoners? Gebruik dat als basis om te veranderen in plaats van veel nieuwe dingen op te starten of hele teams door vele opleidingen te sturen. Tracht nieuw gedrag te stimuleren via bestaande gewoonten, zoals het opnamegesprek, de kennismaking, het multidiciplinair overleg, het woonzorgoverleg en de planning van activiteiten. Gebruik onze intervisie werkbladen om deze momenten als leermomenten in te zetten.

Dit is gebaseerd op onderzoek van Soulcenter in veel woonzorgcentra naar wat bestaande gewoonten zijn en hoe we die kunnen gebruiken om meer bewoners zinvolle dagen te laten beleven.

Zinvolle activiteiten

Rond het organiseren van activiteiten hebben woonleefteams al vaste gewoontes. Dagelijks worden activiteiten georganiseerd. Wekelijks en maandelijks worden activiteiten gepland. En sommige teams evalueren ook regelmatig hun aanbod en of het afgestemd is op de voorkeuren van bewoners.

Om deze vaste gewoontes te ondersteunen, ontwierp ons team een activiteitenapp. Deze vertrekt vanuit het activiteitenproces dat er in woonzorgcentra al is en dat als basis gebruikt wordt om vervolgens meer bewonersgericht en op maat te gaan werken. Het werken op maat wordt mogelijk gemaakt door de software, dat is iets dat moeilijk manueel bijgehouden kan worden, tenzij je er heel veel tijd insteekt.

Verdoe dus vooral niet teveel tijd met administratie van activiteiten en ook niet met uitgebreide visies en roadmaps. Het is goed dat je die hebt, maar leg die -nadat je ze gedeeld hebt met je mensen- even in de kast en vraag je woonleefteam om actie te ondernemen. Laat hen binnen die visie aan de slag gaan om nog beter bewoners te matchen met dagelijkse bezigheden of activiteiten. Dat is een eerste opstap naar beter wonen en leven. Begin bijvoorbeeld heel concreet met jullie activiteiten al meer af te stemmen op de voorkeuren van bewoners. Help je team zo om mooie momenten te orchestreren met de Soulcenter activiteitsplanner.

Niet teveel denken, maar vooral doen

Start met actie, geënt op wat woonleefteams nu al doen: bijvoorbeeld het bedenken, plannen en afboeken van activiteiten. Deel de ervaringen met het hele woonzorgcentrum en met de familie. Evalueer wie er uit de boot valt en wat je kan doen om meer bewoners in beweging te krijgen. Neem dus actie en laat je team de voordelen van het nieuwe gedrag snel ervaren. De rest van het team neem je in een tweede fase verder mee nadat ze de voordelen van de nieuwe werking gezien of ervaren hebben.

Net zoals wanneer je kinderen meer wil doen bewegen, laat het hen eerst ervaren en de resultaten zien en voelen, en leg vervolgens uit waarom dit belangrijk is om vol te houden en ondersteun hen als ze er meer mee willen doen. Zo inspireren ze dan weer anderen om gelijkaardige acties te ondernemen. Verandering van onderuit.

Wil je zelf snel aan de slag?

Op deze manier willen we in het najaar 10 woonzorgcentra ondersteunen om activiteiten op maat van bewoners te gaan opzetten. Met het online groepstraject zinvolle activiteiten start je met actie en dit via een gestructureerde aanpak. Stap voor stap leer je hoe het aanbod af te stemmen op de interesses van de bewoners. Onze activiteitenapp maakt dit hele proces heel gemakkelijk. En aan het einde van de rit krijg je een mooie activiteitenagenda voor je woonzorgcentrum, waarmee je praktisch verder aan de slag kan. Lees hier alles over dit aanbod.