De waarde van levensverhalen in zorg: van buikgevoel naar impact

De kracht van levensverhalen

Uit de meest recente data van de IMA-atlas (2017) blijkt dat er iets meer dan 70000 65-plussers in een Vlaams woonzorgcentrum woonden, met een gemiddelde leeftijd van 87 jaar.

Die cijfers vertegenwoordigen een enorm repertoire aan collectieve geschiedenis, ervaringen en levenslessen. Het is een pool aan inzichten, invalshoeken en aanknopingspunten om met mensen in dialoog te treden, om relaties te verdiepen of om reacties te kunnen begrijpen. Allemaal op basis van ieders unieke levensverhaal.

De kracht van die levensverhalen kunnen we actiever en intenser benutten. Voor het goed van bewoners en familie, voor het welzijn van de medewerkers, voor het imago en de perceptie van 'het woonzorgcentrum'.

Soulcenter, als toolbox voor een mensgericht wonen, leven én werken, geïnspireerd op ieders unieke levensverhaal, gelooft écht in de impact van levensverhalen. Kunnen we dat buikgevoel hard maken? Neen. Kunnen we u een aantoonbare ‘return in investment’ voorleggen. Wederom: neen.

Levensverhalen: evidentie en buikgevoel

Literatuuronderzoek gaf ons niet erg veel duidelijkheid. De invullingen van ‘werken met levensverhalen in zorg’ zijn - gelukkig - talrijk. En dat komt met een variatie aan verschijningsvormen, ‘eigenaars’, verklarende frameworks en theoretische modellen. Dát zorgt dan weer voor versnipperde evidentie en voor het uitblijven van heldere conclusies of harde cijfers.

Met dat bewijs ligt het dus wat moeilijk, maar toch lijkt ons 'gemeenschappelijke buikgevoel’ ervan overtuigd dat aandacht voor levensverhalen evident is en vanzelfsprekend hoort te zijn. Dat horen we in de vele gesprekken en dat merken we aan de visies en missies van woonzorgcentra die bol staan (dat buikgevoel ook) van verwijzingen naar het levensverhaal als basis voor maatzorg en zorgorganisatie.

De DIMARSO-enquêtes (2014, 2015, 2016) zorgen echter voor enige ontnuchtering. Op de vraag of "er medewerkers zijn die mijn levensverhaal kennen” antwoordt 25% van de bewoners positief. 75% antwoordt met 'soms', 'zelden' of 'nooit'. Bij 25% van de telkens 6000-7000 bevraagde bewoners is er helemaal niemand die het levensverhaal kent. De vraag is bovendien nog algemeen geformuleerd en lijkt de verwachtingen laag te houden; “er zijn medewerkers”, niet “de meeste medewerkers”. Kennen is OK, gebruikt of verweven in activiteiten hoeft evenmin.

Die mismatch tussen willen en kunnen heeft waarschijnlijk tal van directe en indirecte oorzaken of verklaringen: het vaak nog medisch-georiënteerde zorgmodel; de generatie van nog wat stillere, minder participerende bewoners; de zorgfocus in de opleidingen; het levensverhaal als een statisch en eenmalig iets of het levensverhaal als bijzaak voor als er tijd is. Of nog: het levensverhaal als afvinklijstje eerder dan als insteek voor dialoog, nieuwe ervaringen en toekomstige verhalen.

Levensverhalen: de ‘return on goesting en ziel’

Met dat contrast wil Soulcenter aan de slag gaan. Het is de drijfveer achter onze impact- en effectmeting, samen met onze overtuiging dat werken met levensverhalen gespaard moet blijven van te veel ‘rendementsdenken’.

Soulcenter heeft uiteraard zijn prijskaartje. Maar in alle eerlijkheid: die kost dragen woonzorgcentra nu ook. Alleen is dat versnipperd en vaak moeilijk te overzien of te verrekenen. Het gaat dan over de arbeidstijd en loonkost van de personeelsleden die levensverhalen proberen te verzamelen, over de pogingen om die levensverhalen dynamisch te houden, de tijd die nodig is om ze te registreren, over de inspanningen om ze in de attitudes, het werken en het zorgen van collega’s en organisatie te integreren. Indirect gaat het óók over de tijd, de energie en de goesting die mogelijk anders en elders kunnen worden ingezet: omdat we met levensverhalen onbegrepen en ‘moeilijk’ gedrag beter kunnen kaderen, omdat bewoners zich sneller ‘thuis’ voelen van zodra ze hun levensverhaal gekend voelen, omdat het contact met familie vergemakkelijkt door hen te betrekken in dat verhaal of omdat we hen een ander soort vertrouwen kunnen geven juist omdat hun familielid ons vertrouwd is.

Er zit een enorme ‘return’ in het investeren in levensverhalen. Maar die kan beter.

Levensverhalen: van kladje naar bestseller met Soulcenter?

Met Soulcenter willen we die inspanningen alvast efficiënter maken. Meer ‘fun’ ook. En in één moeite willen we het levensverhaal democratiseren voor alle bewoners en voor alle medewerkers en maken we er een écht levensverhaal van en geen weggestopt of snel weggeklikt onderdeel van een digitaal zorgdossier. We willen testen of Soulcenter effect heeft op de jobtevredenheid en nagaan wat de imago-corrigerende of de onderscheidende waarde ervan kan zijn. We maken ons sterk dat Soulcenter zorgt voor meer “medewerkers die mijn levensverhaal kennen”. We zien er een manier in om de door opname verstoorde levensritmes snel terug ‘up tempo’ te krijgen en om mantelzorgers te erkennen en blijvend te betrekken.

Al die dimensies vormen de logica achter ons impactmodel en voor de impactmeting die samen met woonzorgcentra zal worden opgezet.

Gezocht: Soulmates voor/met impact

Onze impactmeting zien we eenvoudig, zinvol en ‘made to measure’: met een generiek deel zodat we benchmarks kunnen opbouwen én met een individueel luik in functie van de eigenheid van elk woonzorgcentrum. En dus zoeken we soulmates om samen met ons dit deel van het verhaal te schrijven.

Bent of kent u zo'n directeur, zorgverlener of organisatie? Deelt u onze goesting? Wil u meer weten over dít verhaal? Bekijk ons aanbod, stuur ons vandaag nog een bericht, deel dit artikel of tag innovatieve woonzorgorganisaties of collega's in de commentaren. Tell us your story!