Blog post

5 bouwstenen om persoonsgerichte zorg in het DNA van woonzorgcentra te krijgen

Hoe pakken grote woonzorgorganisaties Wonen en leven op schaal aan?

Sara Coene

door Sara Coene

Wonen en leven in het DNA van woonzorgcentra krijgen vraagt een hele kanteling van die organisaties. We vatten dit samen in de volgende 5 bouwstenen, die we destilleerden uit de gesprekken met Vulpia, Armonea en Senior Living Group.

Ineens sloeg de balans door naar veiligheid

Corona heeft woonzorgcentra gedwongen om continu de afweging tussen veiligheid en welzijn te maken. Maar bij het begin van de crisis moest het huiselijke gevoel meteen plaats maken voor een ziekenhuisgevoel, met steriele pakken en afstandelijke maskers. Autonomie en participatie moesten plaats maken voor vrijheidsbeperking, want de maatschappij en de politiek hadden beslist dat alle ouderen kwetsbaar waren en a fortiori geen stem hadden. De relatiegerichte zorg moest plaatsmaken voor taakgerichte zorg.  

Al snel kwamen veel woonzorgcentra erachter dat dit niet oké was en ze zo niet verder wilden. Zo besloot Senior Living Group al snel haar visie en waarden nog meer als kompas doorheen de crisis te gebruiken en te zoeken naar wat wel nog kon binnen de regelgeving in plaats van gewoon alles on hold te zetten. Tijdens de crisis kwam Vulpia met een update van haar missie, visie en logo om iedereen binnen de groep terug dichter bij het Vulpia-DNA te brengen en Armonea wilt haar experience programma ondanks de crisis verder vertalen naar de dagelijkse realiteit.

'Want nu is er meer dan ooit momentum, mensen in woonzorgcentra zijn op zoek naar een nieuwe toekomst', geeft medisch directeur Guido Nicolai van Armonea aan. 'We hebben ons teveel gericht op taakgerichte zorg', zegt Pascale Myncke, quality manager bij Armonea, 'zowel bewoners als medewerkers hebben zich onveilig gevoeld en dan grijpt een mens terug naar hetgeen ze kennen en aangeleerd gekregen hebben.' Nu is het echter tijd om terug in te zetten op de toekomst.

Dat is iets wat de drie groepen van woonzorgcentra die we spraken gemeenschappelijk hebben, de overtuiging en goesting om de visie die er ligt kort terug onder de loep te nemen, aan te passen waar nodig en er dan volop op in te zetten. De bewoner van gisteren is immers niet die van morgen en dat is enorm versterkt geweest door de Covid-crisis. Bewoners en familie laten hun stem en verwachtingen sterker dan ooit horen.

Guido Nicolai, medisch directeur bij Armonea

Want nu is er meer dan ooit momentum, mensen in woonzorgcentra zijn op zoek naar een nieuwe toekomst.

Guido Nicolai, medisch directeur bij Armonea

Wonen en leven in het DNA

Zowel Senior Living Group, Vulpia als Armonea wil de beleving van bewoners verder verbeteren en de filosofie rond wonen en leven in hun DNA krijgen, elk op hun eigen manier. Zowel het woonleefteam, de zorgkundigen als elke andere rol zou doordrongen moeten zijn van de filosofie rond wonen en leven. 'Iedereen moet zich rond de bewoner nestelen en interesse hebben in wie die bewoner is, wat zijn of haar levensverhaal is en hoe iemand zich echt thuis voelt. Ook hun familie zou dat thuisgevoel een stuk moeten kunnen ervaren', zegt Pascale Myncke. Binnen woonzorgcentra is er veel aandacht voor zorg, wat logisch is, maar dat wordt het Olympisch minimum en daar zal het verschil niet meer gemaakt worden voor de bewoners en toekomstige bewoners die zeer selectief gaan kiezen waar ze willen wonen.

 

Katleen Decoster, director HR, Strategy & Change bij Vulpia

De medewerkers gaan aan de slag om de beleving te verbeteren, de bewoners moeten het vooral voelen

Katleen Decoster, director HR, Strategy & Change bij Vulpia

Wonen en leven in het DNA van woonzorgcentra krijgen vraagt een hele kanteling van die organisaties. We vatten dit samen in de volgende 5 bouwstenen, die we destilleerden uit de gesprekken met Vulpia, Armonea en Senior Living Group.

1. Van grote groepen naar kleinschalig wonen

Corona heeft geleerd dat de kleinschalige afdelingswerking goed is en zoveel mogelijk behouden zou moeten worden. Gezien we met een erfenis zitten van grote gebouwen voor woonzorgcentra, is de uitdaging om dit kleinschalig wonen mogelijk te maken in grote gebouwen. Er zal eveneens een nieuwe regeling rond normering voor nodig zijn, want die is nu zeer streng. Om te kunnen werken rond kwaliteit van leven en welzijn zal het nodig zijn om soepeler met de invulling van het personeel om te kunnen gaan. Misschien zijn er op bepaalde plaatsen wat meer ergo's nodig en minder zorgkundigen, om de specifieke ambities waar te maken. De overheid en woonzorgcentra zouden daartoe meer moeten monitoren op resultaat dan op vaste functies per aantal bewoners alleen. Een bijkomende uitdaging lijkt het evenwichtig samenstellen van groepen bewoners in afdelingen. Als de ambitie is om zorg en welzijn beter te balanceren, dan zal zich dat ook moeten uiten in de samenstelling van de afdelingen. Tot slot is aandacht voor afdelingsoverschrijdend werken altijd al een aandachtspunt geweest vanuit rollenperspectief, maar als er kleine afdelingen gemaakt worden, wordt die samenwerking en communicatie nog belangrijker.

 

2. Van aanbodgestuurde naar vraaggestuurde organisatie

 Vandaag is het systeem nog sterk aanbodgestuurd omdat er traditioneel een tekort was aan plaatsen. Nu is dat aan het veranderen en is een omslag naar vraaggestuurde ondersteuning nodig. Bewoners en hun familie zijn veel mondiger geworden en hebben grotere verwachtingen naar kwaliteit van leven toe, ook in het woonzorgcentrum. Participatie, iemand echt leren kennen, auteur kunnen blijven van je leven, maar ook meer en meer binnen het woonzorgcentrum zelf actief bijdragen, zijn niet langer modewoorden, maar reële elementen die we moeten integreren in onze werking. Dat begint bij het in kaart brengen van die vragen voor elke bewoner, maar ook per afdeling of voor het woonzorgcentrum als geheel. Het betekent zich anders organiseren, vanuit de bewoners die centraal staan. De processen, de communicatie, de mindset en de metingen zullen veranderen. Digitale tools zullen hier meer en meer in ondersteunen.

Sophia Peeters, COO Senior Living Group

Wij werken in de thuisomgeving van onze bewoners, zij wonen niet in onze werkomgeving

Sophia Peeters, COO Senior Living Group

3. Van ad hoc naar permanente communicatie

 Met communicatie één keer per maand in een krantje of met een update op Facebook red je het niet meer. We moeten daar breder in gaan en proactiever rond werken. Hoe meer transparantie, hoe minder het aantal klachten uiteindelijk, want mensen weten wat er gebeurt in het woonzorgcentrum en snappen hoe de dingen lopen. We zitten samen in dezelfde boot. Dat is de filosofie. Het is niet zij (familie) versus wij (woonzorgcentrum), maar we vormen één geheel. Zo heeft een directeur van een woonzorgcentrum van Senior Living Group tijdens een corona-uitbraak in zijn centrum waarbij 24 bewoners overleden zijn, een dagelijkse call gehad met de familie en zijn ze samen door het rouwproces gegaan.

Nog meer in dialoog gaan met familie en betrokkenen is cruciaal. We kunnen hen mee laten participeren, hen transparant laten zien wat het woonzorgcentrum doet en hen laten meedenken en werken aan het woonzorgcentrum van de toekomst. Er bestaan zeer veel communicatiekanalen die we op verschillende manieren kunnen inzetten en waarmee we de beleving van bewoners, familie en vrienden kunnen verbeteren.

 

4. Van taakgerichte naar persoonsgerichte ondersteuning

 Hoe kan de bewoner maar vooral de familie ontzorgd worden? Hoe kunnen we hen het gevoel geven dat hun familielid in goede handen is en er goed voor gezorgd wordt? Dat kan in kleine dingen zitten zoals aandacht geven, respect hebben en interesse hebben in de bewoner tijdens de contacten die al plaatsvinden. Het houdt ook in dat er gedacht wordt in mogelijkheden. Wat is er wel nog mogelijk voor de bewoner? En hoe kunnen we hier optimaal rond werken? Geen one-size-fits-all meer.

Iedereen heeft talenten, interesses en persoonlijke noden, welke leeftijd je ook bereikt. Autonomie is zeer belangrijk, bewoners die hun eigen ding kunnen blijven doen, zoveel mogelijk zoals ze het gewoon waren, maar nu samen met andere bewoners, medewerkers, de omgeving en familie.  Beleving is iets persoonlijks en moet zoveel mogelijk op maat van de bewoner zijn. Dat gaat over de algehele beleving, de eigen kamer, de vrijetijdsbesteding, de maaltijdbeleving,... Dit vergt een grote verandering in de manier van werken en in de mindset vooral. Daar waar vroeger zorg vooral gegeven werd door het zorgpersoneel, de klusjesman en poetsploeg ervoor zorgden dat alles netjes bleef en de animatie zorgde voor de activiteiten, zou nu iedereen in zekere mate met alle pijlers bezig moeten zijn om de beleving van de bewoners te verbeteren. Minder in hokjes denken en werken. Een poetsvrouw is soms langer op de kamer dan het zorgpersoneel, dus die kan ook een goed gesprek houden met de bewoner en nadien feedback geven aan het zorgpersoneel als er aandachtspunten zijn.

 Persoonsgerichte ondersteuning waarbij de individuele bewoner centraal staat, betekent in de eerste plaats dat er telkens één vraag gesteld wordt: 'Hoe kan ik je helpen?'

Pascale Myncke, quality manager bij Armonea

Zorg dat je de gewoontes van je bewoners kent. Als iemand houdt van yoghurt met kersen, hoor je dat te weten en dan je kan ervoor zorgen dat dat potje yoghurt klaarstaat.

Pascale Myncke, quality manager bij Armonea

We moeten ook meer en meer afstappen van animatie en richting dagelijkse beleving gaan. Die moet goed zijn. En goede gesprekken met de bewoners zijn daarin cruciaal. De bewoner echt leren kennen in al zijn of haar facetten en daar wat mee doen. Onze Soulcenter software focust zich hierop en zorgt ervoor dat enerzijds de goede vragen gesteld worden, maar anderzijds ook dat die informatie gecapteerd wordt en gebruikt wordt om ondersteuning en activiteiten op maat te gaan organiseren voor de bewoners. Niet alleen de medewerkers zijn daarin belangrijke spelers, ook de vrijwilligers en verenigingen kunnen hun krachten bundelen om de beleving van bewoners in en buiten het woonzorgcentrum te verbeteren. In plaats van persoonsgerichte ondersteuning zullen we binnen enkele jaren enkel nog spreken van relatiegerichte ondersteuning, waarin we de kracht van het netwerk rond woonzorgcentra optimaal  inzetten.

 

5. Van verblijven naar zich thuis voelen

Een woonzorgcentrum mag een warme, huiselijke sfeer uitstralen, het is immers de thuis van de bewoners. Dit is uiteraard ook gelinkt aan de switch naar het kleinschalig wonen en de dagelijkse beleving van bewoners. Het komt erop neer dat we er beter voor moeten zorgen dat bewoners zich echt thuis voelen in het woonzorgcentrum. Dat het niet aanvoelt als een steriele zorgomgeving, waarbij vooral gefocust wordt op alles wat niet meer gaat, maar een huiselijk gevoel gecreëerd wordt, waarin de bewoner zijn leven aangenaam kan verderzetten, ondanks de beperkingen.

Deze kanteling lijkt vanzelfsprekend en is een logisch gevolg van onze evolutie als maatschappij, waarin de stem van het individu steeds luider geworden is. Voor een sector die decennia lang aanbodgestuurd gewerkt heeft, met soms zeer strakke richtlijnen vanuit de overheid, en met grote aandacht voor efficiëntie om zoveel mogelijk te kunnen doen binnen het beschikbare budget, vergt dit een hele switch in mindset, in organisatie en processen en in management. Niet voor niets vinden termen als cocreatie, participatie, coachend leiderschap en beleving hun weg naar de woonzorgcentra. Met slechts één doel: het wonen, werken en leven in woonzorgcentra te verbeteren. De komende jaren worden zeer boeiend.

 

Nieuwsbrief

Blijf mee

Schrijf je nu in op de nieuwsbrief

Sara Coene

Auteur

Sara Coene

Sara Coene is veranderingsdeskundige en ontwerper van oplossingen die gedragsverandering en de adoptie van software vergroten. Ze focust zich op het ondersteunen van woonzorgcentra om de woon -en werkbeleving van bewoners en medewerkers te verbeteren. Ze is veranderingsarchitect bij Soulcenter.

Vind je het leuk? Deel het.


Wat is Soulcenter?

Het leefplezier-platform voor ouderenzorg

Organiseer veel vlotter zinvolle dagen op maat van je gemeenschap

Ontdek de woonleefapp arrow_forward
Tablet met voorbeeld van Soulcenter app